(Supap sistemi)
Supap Nedir ? Görevleri Nelerdir ?
Supaplar, eksantrik milinin hareket ettirmesiyle açılıp kapanan, silindirlere temiz havanın girmesini ve egzoz zamanında da silindirlerden yanmış gazların çıkmasını sağlayan, genellikle çelikten (titanyumdan veya magnezyum alaşımdan) yapılmış parçalardır. Günümüz 4 silindirli motorlarında, 16 supap (16 valf : 16V) bulunur, her bir silindirde 4 supap, 2’si emme supabı, 2’si egzoz supabıdır.
(Supap kısımları: supap tırnak yuvası, supap sapı, supap oturma yüzeyi, supap tablası)
Supap Yanması – Supap Yanması- Supap Aşınması ve Supap Kaçırması
Supap erimesi nasıl anlaşılır ? Supap Arızası Belirtileri: Motor supapları eridiğinde motor kompresyon kaçıracaktır, çekişi düşecektir, yakıt sarfiyatı artacaktır, motor rölanti devri düzensizleşecektir, hızlanmada kesiklikler ve gaz yememe sorunu meydana gelecektir.
Özellikle lpg'li araçlarda alev sıcaklığının daha fazla olması sebebiyle supap erimesi daha sık görülmektedir. Bu durumda supaplar set olarak değiştirilir. Bunun dışında lpg'li araçlarda yaklaşık 30.000 kilometrede bir supap ayarı yapılması gerekebilmektedir.
Supaplarda Kontrol Edilmesi Gereken Kısımlar
Motor supaplarının sökülüp temizlenmesi ve kontrol edilmesinde dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:
Supap tablasının (supap kafasının) kalınlığı kontrol edilmelidir.Zamanla aşınan ve incelen (eriyen) supap tablasının sıcaklığa dayanımı azalır, bu durumda kısa sürede yanabilir.
Motor silindir kapağında emme ve egzoz supapları bulunur. Egzoz supapları daha fazla sıcaklığa maruz kaldığından dolayı, daha fazla aşınırlar, daha fazla incelirler. Supap yanması meydana geldiğinde, bu supaplar genellikle egzoz supapları olacaktır. Supapların (egzoz) yanma-egzoz anında açık kalması, çok fazla ısınmalarına sebep olur, supapların açık kalma süresi arttıkça, çok ısınıp yanma eğilimleri de artar.
Eğer supap yayları eskimişse, supapların açık kalması süresi de bir miktar artacaktır.
Supap değişimi yapıldığında, set olarak tüm supaplar değiştirilir ve supap ayarı yapılır.
Supap tablaları yanma odasına açıldığından yüksek sıcaklıklara maruz kalırlar. Supaplarda (özellikle supap tablalarında) oyuk-çatlak-aşınma-yanma şeklinde supap arızaları meydana gelir.
(Yanmış-erimiş supaplar)
Supap oturma yüzeyi, supap kafasının silindir kapağına oturduğu konik yüzeyli kısımdır, bu kısım yanma odasının sızdırmazlığı (kompresyon oluşması) açısından çok önemlidir. Supap oturma yüzeyindeki oyukluk-aşınma veya yanma, silindirlerde kompresyon kaçağına, kötü yanma olayına, çekiş kaybına, kesik hızlanmaya, düzensiz rölanti devrine, vuruntuya, arıza lambasının yanmasına sebep olacaktır. Supap başının – oturma yüzeyinin aşınması durumunda supaplar değiştirilmelidir.
Supap sapının kalınlığı kontrol edilmelidir. Supap sapı incelmişse, supap sapının boyu da artmış olabilir. Bu durumda supap zamanlaması sapma yapacaktır, motorun çalışması etkilenecektir. Supap sapının kalınlığı bir den fazla noktadan ölçülmeli ve tolerans sınırlar içerisinde kalmalıdır.
Supap tırnak yuvalarının aşınması kontrol edilmelidir. Supap tırnakları, supap yuvalarına tam ve düzgünce oturmuş olmalıdır. Supap tırnakları, supap sapı ve supap yayını, supap yay tablasıyla birbirine bağlar. Supap tırnakları yerinden çıkarsa, supap sapını supap yayına bağlayan bağlantı kaybolmuş olur, bu durumda supap silindirin içine düşecek veya aşağıda kalacaktır. Bu durumda piston supaba çarpabilir ve büyük maliyetli arızalara sebep olabilir.
(Supap yayları; honda civic i-vtec supap sistemi)
Supap Yayı Arızası ve Supap Yaylarının Kontrolü
Supap yaylarının sağlamlığı; sertliklerinin özel alet ile ölçülmesiyle, supap boylarının (yük altında değilken) ölçülmesiyle, eğikliklerinin (gönyeden kaçıklık) bir gönye ve düz zemin yardımıyla ölçülmesiyle kontrol edilebilir. Aşınmış veya sertliğini-esnekliğini kaybetmiş supaplar, özellikle yüksek motor devirlerinde o kadar hızlı çalışırlar ki (saniyede 30-40 defa açılıp kapanmak durumunda kalabilir supaplar ve yayları), kapanmaya fırsatları kalmaz, bu durumda havada asılı kalır, yani kapanıp açılamaz, motorda kompresyon kaybı, çekişin düşmesi (güç kaybı) ve fazla yakıt sarfiyatı meydana gelecektir. Yanma odasının şekline göre, supaplar ve pistonlara çok yakın çalışıyorsa, piston ÜÖN’ye geldiğinde kapanmamış supap tablasına çarpabilir, bu durumda büyük arızalar meydana gelebilir.
.jpg)
