Aks Milinin Görevi Nedir ? Aks Çeşitleri Yapısı ve Çalışması (Resimli Anlatım)

(Şaft mili, aks mili, ön ve arka diferansiyeller, vites kutusu, dört çeker dağıtıcı dişli kutusu ve kavraması)

Aks Nedir?

Diferansiyelden aldığı dönme hareketini tekerleklere ileten parçaya aks mili denir.

Hareket veren Arka  Aksların Görevi: diferansiyelden gelen hareketin tekerleklere ulaşmasını sağlamaktır.

Arka Aksların Görevi ve Yapısı

Bir diferansiyelde sağ ve sol olmak üzere iki çeşit aks bulunur. Aksların içte kalan kısımlarında frezeler bulunmaktadır. Frezeler aks dişlilerine geçerek hareket alır. Aksın dışta kalan ucu kovan içinde veya dolaylı olarak kovan üstünde yataklanır. Aksın dış ucu genellikle flanş şeklindedir. Aks hareketinin tekerleklere geçmesi flanş üzerinden olur. Çok sık rastlanmasa da bazı akslarda dış uç koniktir. Tekerleklere hareket konik uç üzerinde bulunan kama yardımıyla geçer ve tekerlek göbekli kampana ile aks koniğine oturur, aks tespit somunu ile bağlanır.

Aks Çeşitleri Nelerdir ?

Arka Aks Çeşitleri:

 a) Tam Serbest (Yüzücü ) Akslar

 b) Yarı Serbest (Yüzücü) Akslar

 c) 3/4  (Üç Çeyrek) Serbest (Yüzücü) Akslar

Ön Aks Çeşitleri:

 a) Sabit Akslar (Dingil) 

 b) Hareketli Akslar (Tahrik Aksları)

Yarım Serbest Aks Nedir ?

Yarım serbest akslarda, aksın dış ucu kovan içinde; ¾ serbest akslarda ve tam serbest akslarda ise, aks yatağı kovan üzerinde yer alır.

Otomobillerde, genelde kamyonetlerde (hafif ticari araçlarda) ve 4x4 araçların arka akslarında kullanılır.

Yarı serbest kayar akslar, aracın yükünü üzerinde taşır ve aynı zamanda tekerleğe dönüş hareketini verir.

Tekerlek, aks milinin ucundaki flanşa (poryaya) civatalarla bağlanır. Aks milinin sadece tekerlek tarafı rulmanla yataklandırılmıştır. En ucuz ve en basit aks mili tasarımıdır.

           

   

(Yukarıda yarım serbest aksların resimleri görülmektedir.

3/4  Üç Çeyrek Serbest (Yüzücü) Aks Mili Nedir ?

Tam serbest ve yarı serbest aks tasarımının birleşimi bir yapıdadır. Ucu konik yapıdadır. Aracın yükünü çok büyük oranda aks muhafazası taşır. Serbest kayıcı tip akslarda, aks mili, aks muhafazasının içine yataklandırılımıştı. Üç çeyrek kayıcı tip akslarda ise, aks mili rulmanı, aks muhafazası ile, tekerlek göbeği arasındadır. Aks mili, tekerlek poryasına kamalı geçmiştir veya civatalıdır.

Tam Serbest Yüzücü Aks Mili Nedir?

Ağır yük taşıyan araçlarda, kamyonlarda kullanılır. Aks mili, aracın yükünü taşımaz; sadece diferansiyelden aldığı dönme hareketini tekerlere iletir. (Yarı serbest akslar aracın yükünü de taşıyordu.) Aracın yükünü, aks muhafazası – tekerlek göbeği taşır.  Aks kırıldığında (kesildiğinde), tekerlek yerinden çıkmaz. Aks mili, diferansiyele geçen ucundan yataklandırılmıştır.

 

   

(Yukarıda tam serbest yüzücü tip aks millerinin resimleri görülmektedir)

 ¾ Üç çeyrek serbest akslar ile tam serbest akslar arasındaki fark nedir ? 

¾ serbest akslarda aksın sökülmesi gerektiğinde tekerleğin de sökülmesi gerekir.  

Tam serbest akslarda ise ; aksın sökülerek çıkarılması halinde tekerlek yerinde takılı durur. Özellikle ağır vasıtalarda bu husus çok önem kazanmaktadır.

Hareket veren ön aksların Görevleri:

Motoru önde ve önden çekişli araçlarda kullanılır. Diferansiyelden çıkan hareketi değişik açılarda çalışan ön tekerlere iletmektir.

Hareket veren ön aksların yapım özellikleri:

Seyir halinde bir aracın ön tekerleri, hem araca yön kazandırmak için sağa ve sola değişik açılar altında döner hem de tekerlerin bastığı zemine göre aşağı yukarı hareket ederler.

     Ön akslar, bütün bu değişken şartlar altında diferansiyelden gelen dönme hareketini tekerlere ulaşmasını sağlarlar. Ön aksları bu görevi yerine getirebilmeleri için kayıcı ve sabit hız mafsalları ile takviye edilmeleri gerekir.

Aks Arızaları ;

-          Ön akslar aşırı yük altında çalışma,

-          Sürücü hatası ve imalat hataları nedeniyle eğilmesi kırılması söz konusudur.

Bunları dışında sabit hız mafsalları ömrünü doldurur. Arızalı yenisiyle değiştirilir.

Aks Mili Nasıl Sökülür? Aks Mili Arızası ve Tamiri

(Ön aks milinin değiştirilmesi)

Aks Milinin Sökülmesi:
Aksın sökülmesini gerektiren durumlarda kesinlikle keski, çekiç ve benzeri aletlerle Aks Flanşına vurmayın. Varsa Aks çektirmesiyle aksı sökün.

Aks mili kırıldıysa, aks milinin değiştirilmesi gerekir. Sökme sırasında, söktüğünüz parçayı tekrar kullanmayacaksanız çekiç kullanılabilir, aksi halde çekiçleyip parçaya zarar vermeyin.


Aks Milinin Kontrolü: 
1-) Aks Mili komplesinde, özellikle flanş ve frezeli dişlerde gözle çatlak veya kırılmaya yol açabilecek sürtünme izi kontrolü yapın.
2-) Aks conta yüzeyinin temizliğine dikkat edin. Tam oturmayı engelleyecek küçük yüzeysel çapak veya vuruntu izlerini gaz taşı veya zımpara ile temizleyin.
3-) (1) ve (2) no'lu kontrollerinizin sonucu gerekiyorsa veya Aks Mili kesilmişse yeni Aks Mili ile değiştirin.

Aks Milinin Takılması:

1-) Yeni Aks Contası kullanın.

2-)  Aks Miliniz hassas ölçülerde doğrultulmuştur. Bu nedenle Aks Flanşının tam oturmaması ancak Aks Kovanında eğrilme nedeni ile olur. Bu durum Aks Milinin kasıntılı olarak monte edilmesine yol açacağından kısa sürede kırılma yaratır. Bu durumda önce Aks Kovanını doğrultun.

3-) Somunu ve civataları gereken tork değerlerinde sıkın.

4-) Son olarak herhangi bir yağ kaçağı olup olmadığını ve Aks Kovanındaki yağ seviyesini kontrol edin.

Kullanma:Aks Milinden daha uzun ömür almak istiyorsanız;

- Aracınızı aşırı yüklemekten kaçının.

- Periyodik bakımlara dikkat edin.

- Mafsal körüklerinin yırtık olmamasına, yağsız kalmamasına dikkat edin.